دوران طلبگی و تحصیل آیت الله خامنه ای و ناگفته هایی از علما درباره ایشان
اگرچه آیت الله خامنه ای درس طلبگی را در مشهد آغاز کردند و بخش عمده تحصیل و تدریس ایشان در مشهد بود، اما دوران تحصیل ایشان در قم از مهم ترین دوران طلبگی و علمی ایشان به شمار می رود. حضور در درس آیات عظامی همچون بروجردی و حائری و امام و نیز پیوستن ایشان به نهضت امام خمینی، محصول همین دوره از زندگی رهبر انقلاب است. ایشان خود در خاطراتشان درباره چگونگی عزیمت به قم می گویند: «در سال 36 به سفر عتبات مشرف شدیم. من مایل بودم که در نجف بمانم، ولی پدرم موافقت نکردند و من بعد ازمدت کوتاهی به مشهد بازگشتم. در سال 37 از پدرم اجازه گرفتم و به قم رفتم و تا سال 43 در قم بودم.»1
حضور در درس بزرگان
ایشان از آغاز ورود به قم، در درس حضرت امام خمینی(ره) حاضر شدند، اما چرا امام؟«در حوزه های علمیه، انتخاب استاد، اجباری نیست و هر کس طبق پسند و سلیقه خود، استاد را انتخاب می کند. استادی که طلاب جوان و مشتاق را در وهله اول به خود جلب می کرد، همین مردی بود که آن روز در میان شاگردانش به عنوان«حاج آقا روح الله» شناخته می شد. مجموعه جوانان فاضل و درسخوان و پرشوق در محفل درس او جمع بودند. ما در چنین فضایی وارد قم شدیم. او مظهر نوآوری علمی و تبحر در فقه و اصول بود. بنده قبل از ایشان استاد بزرگی را در مشهد دیده بودم- یعنی مرحوم آیت الله میلانی- که از فقهای برجسته بود. در قم هم همان وقت رئیس حوزه علمیه قم- که استاد امام هم بود؛ یعنی مرحوم آیت الله العظمی بروجردی- حضور داشت؛ بزرگان دیگری هم بودند؛ اما آن محفل درسی که دلهای جوان و مشتاق و کوشا و علاقه مند به استعدادهای خوب را جذب می کرد، درس فقه و اصول امام بود.»2
«من هم که به قم رفتم، تردید نکردم که به درس ایشان بروم. از اول در درس ایشان حاضر می شدم و تا آخر که در قم بودم، به یک درس ایشان مستمراً می رفتم. ایشان هم روی من خیلی اثر داشتند.»3
البته حضور علمی آقا در قم، منحصر به شرکت در درس امام خمینی نبود، بلکه هم زمان با حضور در درس امام خمینی(ره)، از سال 37 تا سال 40 از محضر اساتید دیگری نیز بهره می جستند. ایشان در درس خارج فقه و اصول حضرت آیت الله العظمی بروجردی نیز حاضر می شدند و بیشترین بهره و تأثیر در علم رجال را از محضر ایشان بردند.
از اساتید دیگری که آیت الله خامنه ای از محضرشان استفاده کردند، آیت الله العظمی مرتضی حائری یزدی بود. آیت الله سیدجعفر شبیری زنجانی در خاطرات خود می گویند: «درس آیت الله حاج آقا مرتضی حائری(ره) را با آیت الله العظمی خامنه ای(حفظه الله) و مرحوم آقای بهجتی که مدتی پیش فوت کردند، بحث می کردیم. بحث با آقای خامنه ای(حفظه الله) برای من لذت بخش ترین بحث بود، از این جهت که ایشان خیلی منصف بودند. از ابتدا الگوی انصاف بودند. مثلا یادم هست یک روز در اوج بحث که هر دو بر نظر خود پافشاری می کردیم و داد می کشیدیم، یک دفعه ایشان از اوج پایین آمدند و گفتند حق با توست و بعد هم مؤیداتی آوردند. یکی از خصوصیات مهم ایشان این بود که لجاجت نداشتند.»4
حجت الاسلام والمسلمین آقاتهرانی نیز درباره حضور رهبر انقلاب در درس آیت الله العظمی حائری یزدی می گوید: «یک زمانی مرحوم حاج آقا مرتضی حائری به شکل خصوصی برای شخص آقا کلاس درس گذاشته بود. یعنی آقا تنها به خانه ایشان می رفت و شیخ مرتضی به ایشان درس می داد.»5 آیت الله خامنه ای حتی خود را منحصر به فیضیه نیز نکرده بودند. چنانکه در دیدار با آیت الله العظمی گلپایگانی می فرمایند: «بنده یادم هست که در این حوزه شریف، آن وقتی که ما این جا مشغول درس و بحث بودیم، اولین مدرسه منظم و برنامه دار را- حتی قبل از مدرسه حقانی- حضرت عالی ایجاد کردید. ما این را همیشه در مجامع گوناگونی هم که در تهران بوده، گفته ایم. این جا هم در جلسه ای بحث بود، به آقایان گفتیم. این نشان دهنده آن است که نظر شریف حضرت عالی از قدیم به نظم و ترتیب و امتحان و اداره مرتب و منظم طلاب بوده است.»6
منبع: / روزنامه / کیهان 1389/8/9 نویسنده محمد مهدی اسلامی